Friday, March 13, 2020

Parashat Tetzaveh


Yossi Lhungdim


Le'ilui Nishmat Avidan Chongloi ben Avraham Rivkah Khongsai Bat Sarah. Tihyeh Nishmatam Tzrorah Bitzror Hakhayim 

ואתה תצוה את־בני ישראל 
Ve'attah Tetzaveh eth benei yisrael…
(Chule nangma'n Israel chate chu thupe'n…)  ~ Shemoth 27:20

Parashat masapa Parashat Terumah a chun Mishkan sah ding dan le asung'a um thil ho sem ding dan thu akisei in. Tuchung parasha, Parashat Tetzaveh a hin ahileh alhangpi'n thempu – Kohanim ho'n Mishkan sung'a P-thien kin abol di tieng uleh akivon diu sil-le-chen ho sem ding dan thu akisei e. 
Chuleh ihetsa ma bang uva tuchung Parasha, Parashat Tetzaveh ahin  Moshe Rabbeinu min khatvei jieng cha jong akiphapoh poi. Hiche toh kisai hin Mefarshim ho'n dohna jat-jat adong uvin, hilchetna jong tamtah apeuve. 
Hiche ho lah'a khat chu ahileh Parashat Tetzaveh hi Moshe Rabbeinu thina hapta (Adar Tarik 7 ni a thi ahiye Moshe Rabbeinu hi) a kisim ji Parasha pa ahitoh kilhon a Parasha a hi amin kisunlou ah ahitai ti ahi. 
Hilchetna dang khat kit chu ahileh Am Israel te'n bongnou lim ahou jou uva, P-thien lunghanna meikou bang'a ahung kuondoh jieng'a chu Moshe Rabbeinu P-thieng heng'a anatao a, "Am Israel te nangaidam lou ding leh nangma'n nasut nalekhabu a pat kamin thaimang jieng in…" (מחני נא מספרך אשר כתבת) ti'a anasei jeh a Parashat Tetzaveh a hi amin kisunlou a ahitai ti ahi.
Langkhat a hiche hilchetna toh kisai hin Mefarshim khenkhat in Kushiya ahin seplha uvin, ipi atileh Parasha dang hilou'a Parashat Tetzaveh khel khel a hi Moshe Rabbeinu min kisunlou ah hitem tin dohna asem uve. Mefarshim ho'n chung'a ipeh u pasuk pa " מחני נא מספרך אשר כתבת "(Shemoth 32:32) ma a kuon pansan in ahilchetna hiti'n apeuve: Misifrekha (nalekhabu) – Hebrew lekhajem a isut leh מספרך - kichaina hi ivet leh 'khaf sofit' a kichai ah ahi. Chule Khaf "כ" chu Gematria a 20 hi ah ahi. Langkhat a Shabbat ni a kisim ji Parashiyot hohi abon uva lekhabu khat – tichu Torah a kuon ngen hijieng jong leu achang cheh uva lekhabu chuomcheh tobang a kisim kit uva ahiuve. CHuleh Parashat Bereshit a kipat ihin sim a ahileh Parashat Tetzaveh hi Parasha 20 na pa hi ah ahi'n, chutoh kilhon a chu hiche parasha pa khel khel a hi Moshe Rabbeinu min kiphapohlou ah ahitai.           
Ba'al Ha'Turim in aseina ah P-thien in Moshe Rabbeinu taona chu anasaang in, Am Israel te chonsetna chu anangaidam peh nai. Hijieng jong leh Tzaddik khat kamcheng'a kuon hung kondoh thucheng kiti chu apha hihen, gaosapna hitaleh P-thien in aguilhun sah thou thou a; Chutoh kilhon a Moshe Rabbeinu mi'n jong Parasha khat a kuon kiladoh ah ahitai. 
Ba'alei Mussar ho'n aseinauva hilaiya kuon jildoh ding chu mihem kam a kuon hung potdoh thusei-laasah ho chung'a kichih thei angai poimo dan pa ahi atiuve. Moshe Rabbeinu chun ipi jeh'a hitobang kamcheng chu P-thien masang'a aman ham itileh ima dang hilou'a P-thien lunghanna a kuon Am Israel te huhdohna ding ti ahibou e. Ama'n apha ding deina a thu asei hijieng jong leh P-thien in athusei chu aguilhun sah thou thou ah ahi. Chuti ahileh eiho'n geltoh ditdet lou'a kamcheng phalou le gaotana thucheng iman hou chun ichan gei asuse pha dem? Abon in guilhung tahih jong leh Khazal ho'n asei ma bang uva mihem in vang anei nikho umji ah ahi'n, hitobang avang nei nikho/phat toh athuse sei chu akito khah kalse, akamcheng phalou hochu khas-ve-shalom guilhung jieng thei uva ahiuve. Moh ngainep thei ah ahipoi. 
Aipi chu hitaleh machal be leuhen. Tuchung Parasha hi Parasha dangho toh te'in kibahlou na tah khat anei e. Tuchan a isei u Moshe Rabbeinu min kisutlou chu khat hitaleh, tuchung Parasha pa hung kipat dan jong hi Parasha dang ho abang poi. Parasha dang ho ivet leh alhangpi'n "Vayidaber Ad-nai el Moshe le'emor" ti'n akipan jiuvin. Hinlah tuchung Parasha hi abul bul ah "Ve'attah Tetzaveh…" ti'n akipan in ahi. 
Mefarshim le Darshanim ho kin chu Torah a kisun pasuk jouse chung'a dohna semthei phot sem a hilchetna peh ding ti ahi'n. Chuma bang chun tuchung Parasha kipatna pa jong hi Mefarshim ho'n ipi atileh Parasha bang lou ham ti'n adong uvin, ahilchetna jong hoitah-tah tampi tah apeuve. Hiche holah'a khat chu  Harav Yehudah De'eri (tu le tua Beer Sheva Chief Rabbi pa le Imrei Yehudah lekhabu sunpa) in alekhabu sut Orot Ha'Parasha a hilchetna apeh Khinukh Yeladim (chapang ho puoihoi dan) le umchan-khanchan toh kisai pa ahiye. 
Harav Yehudah De'eri in Orot Ha'Parasha, Parashat Tetzveh ah chun hitin asun e: "Ve'attah Tetzaveh…" – Chule nangma'n thupe'n kiti a Parashat Tetzaveh hung kipat hin thildang hilou a mihem umchan-khanchan pa midang mitmu a vetton thei angaipoimo dan ihung hil uva ahi. Midang thuhil a napan kigot ham? Chuti ahileh hiche masang chun "Attah" – nangma chu vetton thei nahi hinam ti kikhuol masa'n lang chujou tieng bep leh midang hil (Tetzaveh) in. HIche hi mipi chung'a lamkai hi'a, mipi ho hilna ding a abulkhum "foundation" bep ahi hilou'a, chate hilna/phona ding'a jong apoimo pen hi ah ahi.
Rav pa'n asutbe na ah hitin asei e: Torah sung'a chate ho P-thien thuhing pa hil ding kiti thupeh hi Sh'ma Israel a isei jing kei u pasuk a kisun ,"Veshinantam levaneikha ve'dibbarta bam" a kuon ahi. Khatam Sofar chapa Katav Sofar in aseina ah hilaiya "vedibbarta bam…" (nang in jong nasei ding) a kuon ipi kimudoh thei em itileh chate hilding "Veshinantam levaneikha" bep hilou'a, ichate ihil masang'a eima jieng in jong jil'a, sim a, iumchan-ikhanchan a kuon pohdoh a, ichate ding'a vetton thei tah'a um masat ngai ah ahiye. Khatam Sofar in achapa Katav Sofar thusei ban jom in hitin asei e ,"Beith Hamidrash a Torah sim/jil jing ihi jong leh het ding chu ichate'n eima umchan-khanchan a kuon kihilna a anei theina ding uva inn ium tieng jong leh Torah sim jing ding poimo ah ahi. Hiche hi hoi'a kuon kimudoh thei em itileh 'Veshinantam levaneikha vedibbarta bam, beshivtekha beveitekha' - natoupet hihen inn naumpet hijong leh ti'a kuon jildoh thei ahi."
Hiche umchan-khanchan pa midang mu a vetton thei angaikhoh dan hi Torah sim le jil mai mai ahipo'n, leiset thil hihen lhagao thil hitaleh, nitin hinkho ikimanchah na jouse a poimo ah ahi. "Ve'attah Tetzaveh…" akiti a, kihilna/thupeh kiseina thucheng "Tetzaveh" masang'a "Attah" amasat bang a, mihil a pang ding chun amasapen a ama mipi vetton thei ahi ngai ah ahi. Rav pa'n aseina ah chuti'a "Attah" ahung masat tieng leh, tichu mihil a pang a chu vetton thei ahitieng "Tetzaveh" – kihilna le kithumopna pa jong ahiding bang in alut ji tai. r
     SHABBATH SHALOM LEKULAM