Friday, August 23, 2019

Eikev

Yossi Lhungdim

אֶרֶץ אֲשֶׁר־יְהוָה אֱלֹהֶיךָ דֹּרֵשׁ אֹתָהּ תָּמִיד עֵינֵי יְהוָה אֱלֹהֶיךָ בָּהּ מֵרֵשִׁית הַשָּׁנָה וְעַד אַחֲרִית שָׁנָה׃ ׃
"Eretz asher Ad-nai eloheikha doresh otah tamid einei Ad-nai eloheikha bah me'reshit ha'shana ve'ad akharith shana.." ~ Devarim 11:12

Tuchung Parasha ahin Eretz Israel manlutdan akimudoh deh in ahi. Chung'a ijih u pasuk a kisun ma bang'a hiche gam hi P-thien in asun ajaan a avetlhah jing'a, kumbul a kipat kumtop gei'a mitlha lou hiel'a avet jing gam hi ah ahi e. 
Ahileh hilai a "Eretz asher Ad-nai doresh otah.." kiti hi ipi kiseina ham?
Ramban in Shemoth lekhabu a kisun pasuk ,"ki yavo elai ha'am lidrosh Elohim.." (Shemoth 18:15) hilchetna apehna a "lehitpallel al kholeihem.." ti'n asun e. Hichu ipi ham iti leh "Doresh" iti tieng Taona kiseina ahi e. P-thien in Eretz Israel angailutdan chu agam in phatah a ga ahinso na ding in atao in ahi ti ahi. 
Ahileh Eretz Israel ding'a P-thien taona chu ipi hitan tem? Iyov 38:26-27 mun ah hitin akisun e:
"Mi umlouna gam a go ajuh sah in…michenlouna gam le mi'n donlou-dailou a akoina gam ninglhingsel in akoi e." Hilai'a pasuk a kuon mudoh thei chu ipi ham itileh Eretz Israel bouseh hilou'a leiset chung pumpi P-thien vetkolna nuoi a aum in; Eretz Israel hihih jong leh gamdang jieng jong – michenlouna mun hita jong leh P-thien in avekol e ti ahi.
Chuti ahileh Khazal ho'n hitin thudohna anei uve: Ipi ding'a Eretz Israel bou chu P-thien in tantin neilou'a avetlhah jing nati thei aham? Khazal ho'n thudoh chu adonbutnauva hitin asei uve:
Eretz Israel bouseh chu P-thien in avetlhah jing ahipo'n. Hinlah hilai pasuk (chunglang a ipeh pau) a kuon kijildoh chu ipi ham iti leh Eretz Israel jaal a P-thien in gamdang ho jouse jong vetlhahna anei jing a avetkol jing jieng ah ahi.
Chubep hilou'a Yekhezkel 38:12 a kisun "yoshvei al tavur ha'aretz" akuon mudoh thei chu Eretz Israel hi Leiset a ding'a a "Tavur" - laigui jong hi ah ahi. Mefarshim khenkhat dungjui a Eretz Israel hi Leiset a ding'a alai laitah a um ahijeh a laigui toh kitekah ahi atiuve. Hinlah Maharal Mi-Prague in ahileh naosen anu sung'a ahung kisem tieng alaigui khun anu toh akikah lhon ajopmat a, hiti'a chu naosen in neh ding akimu jing'a akihinso bang'a Eretz Israel jong "Tavur" kiti ahi. Ajehchu ama jaal a leiset pumpi'n neh akimu uva ahiuve ti ahi e.
Langkhat a Pasuk ban ivet kit leh "me'reshit Hashanah ve'ad akharith shanah" ti'n akisun e. Ihetsa ma bang uva Rosh Hashanah tieng P-thien in thutanna anei ji'n, kumkhat sung'a neh-le-chah bulhin le bulhinlou ding ho, mihem neh-holna ho le damtheina ho chuleh adang-dang toh kisai thutanna anei ji tai ti ahi.
Khuti ahileh ipi ding'a hilai pasuk a hi "kum kipat a kipat kum top gei" kiti hintem? Khazal ho'n asei uchu ipi ham iti leh mihem hi nitin-phattin tobang'a P-thien in achungthu atan jing ah ahi.
Chuti ahileh kumbul a chun mikhat phasil sel hen lang, kumtop lang tieng kisase taleh Rosh Hashana a thu kitan pet a thulhuhna ho chu akikhel lamdang thei dem? Vetsahna anehmuna ding ho, gamsung a go-le-dai ho….
Masechet Rosh Hashana 17b a Khazal ho'n hiti'n asei uve: "Reshit Hashana" le "Akharith Shana" a kuon jildoh thei chu ipi ham iti leh P-thien thutan pahi ase jong apha a kihei thei, chuma bang'a apha jong asei a kiheidoh thei a ahi. Hiche ho jouse chu Am Israel te chung'a kingam a ahi e. 
Hichu ipi kiseina ham? Vetsahna a Am Israel techu achonphat uva ahileh Rosh Hashana tieng go ninglhing set a ju ding'a thutanna um ding; Aphatlou uleh go chu lhomcha bou ju ding ti ahi. Ahileh iham ti'a kumbul lang'a chu achonphat uva hinlah phat kihei dungjui a ahung phatmo tah uleh go tamtah ju ding'a thutanna chu kikhel dehlou ding hinlah go hochu mi chenlouna mun leh go kingaichat louna mun a atamjo ju ding ah ahitai.
Kumbul lang'a phalou techu akisemphat uva ahikit leh go lhomcha ju ding'a thutan umsa pa chu kikhel dehlou ding hinlah gotwi chu lhomcha hijong leh aphatcha ju a, gotwi kingaichat na mun ho bouseh a chu ju ding uva ahitai.
Ahileh abul lang'a idoh u P-thien taona itiu chu ipi ham itileh imadang ahipo'n, achate Am Israel teho chun Rosh Hashana hung lhung tieng phatecha kisemphatna anei uva, akisih uva Torah le Mitzvot ho ahiding bangtah a ahin jui diu. Chubep hilou'a hiche ho'a kuon a chu kumlhung kei'a apaampet lou diu pa chu ahi. 
Tuchung Parasha ma'a kisun bang'a, "Ve-ata Israel mah H' eloheikha shoel me'imakh ki im le'yirah…" (Devarim 10:12) P-thien in eiho a kuon athum chu imadang ahipo'n ama igin jing uva, athupeh ho ijui jing diu pa chu ahiye. Khazal ho'n Masechet Berachot a aseima bang uva," Hakol bi'ydei shamaiyim khutz mi'yirat shamaiyim..". Thil jouse chu hiche "Yirat Shamaiyim" pa ahi kingam ah ahi. Ajehchu "Yirat Shamaiyim" nei kiti chu itih hijong leh phatseh a P-thien ginna pa chu anei jing a, chonsetna a lhalut lou hiel a ahi e.  Hichu ahi kumseh le P-thien taona pipen a chu!!. SHABBAT SHALOM LEKULAM