Yossi Lhungdim
Le'ilui
Nishmat Avidan Chongloi Ben Avraham ve'Rivkah Khongsai Bat Sarah. Tihyeh
Nishmatam Tzrorah Bitzror Hakhayim
בטבעת הארן יהיו הבדים לא יסרו ממנו
Be'tabe-oth ha'aron ihiyu habadim lo yasuru mimenu…
(Thingkuong chaokuol ho'a chu thingjawl hochu um diu; lahdoh lou ding hiuva ahi…)
~ Shemoth 25:15
Be'tabe-oth ha'aron ihiyu habadim lo yasuru mimenu…
(Thingkuong chaokuol ho'a chu thingjawl hochu um diu; lahdoh lou ding hiuva ahi…)
~ Shemoth 25:15
Parashat Terumah a hin Mishkan le asung'a koi
ding thil ho siem ding dan thu akisun e. Hiche ho lah'a khat chu Aron Ha'Brith
– thusom-peh kisutna songpheng kikoina thingkong chu ahi. Hiche thingkong
pa ning 4 a chu chaokuol 4 um a. Chule hiche chaokuol ho sung'a chu thingjawl
ni kihenglut a, amani chu thingkuong pohna a chu pang lhon ah ahiye.
Gemara Masechet Yoma 72a ah hiche thingjawl
toh kisai hin Khakhamim ho kikah'a kinielna aum in. Rabbi Elazar in hitin asei
e,"Thingkuong pohna a kimang thingjawl teni hi lahdoh him him phal ahipoi.
Koi hileh aladoh a chu gotna kipe'a, tieng-gol a kijep ding ah ahi." Rabbi
Elazar ngaidan a thingjawl teni hi thingkuong
pang a chu kibeh a, chuti'a chu detchet a um jing jieng lhon, lahdoh lele jong hitheilou
tina ahi.
Hinlah Rabbi Elazar thusei hi Rabbi Yose Bar
Khanina in apompo'n, ama ngaidan a thingkuong chu poh-le angailou tieng, tichu
Am Israel te ngahmun asem tieng uleh thingkuong jong chu kinga ji'a chutieng
lechun thingjawl teni jong chu kiladoh ji ah ahiuve ti ahi.
Rabbi Elazar in iti dan a thingjawl teni chu
lahdoh phallou ati a ham itileh Shemoth 25:15 a kisun pasuk (abul bul a isut u
pasuk pa )achu pansa a asei ah ahiye. Langkhat a Rabbi Yose Bar Khanina in
Rabbi Elazar thusei pom hahsa asaa'n, pasuk dang khat'a kuon ngaidan chuombeleh
khat ajildoh in ahi.
Shemoth 27:7 ah hitin akisun e,"thingjawl
teni chu chaokuol ho sung'a chu kihenglut uva, hiti a chu thingkuong chu akipoh
tieng alang alang'a thingjawl teni chu umlhong ding ah ahiye". Rabbi Yose Bar Khanina in aseina ah hiche
pasuk a kuon mudoh thei chu thingjawl teni chu inop leh lahdoh thei, inop tieng
nung hetlut kit thei; Hinlah Rabbi Elazar sei bang'a phatseh a thingkuong pang'a
chu um jing jieng tina ahipoi.
Langkhat a Rabbi Elazar pansah na jong Torah a
kisun chule Rabbi Yose Bar Khanina pansahna jong Torah a kisun ma, hinlah
aboina chu hita imoh vet a ahileh khat le khat kikalto bang'a um lhon ah ahiye.
Chuti ahileh hiche pasuk teni hi iti kihilchien tan tem???
Rabbi Yose Bar Khanina in ahileh hiche pasuk
teni hi akikal ah ahipo'n hinlah thilkhat eihil lhon a ahibou e ati e. Hichu
ipi ham iti leh thingjawl teni chu chaokuol sung'a ihetlut tieng kitol lele
thei lhon a, ahivang'a ama macham a moh potdoh theilhon lou tina ahi. Thingjawl
teni lim-guong umdan chu itobang ham itileh abul toh aleh chu len/sa a, hinlah
alai lah chu aning teni sang'a ga-geng ah ahi. Thingjawl teni chu chaokuol
sung'a ihetlut ding tieng tha sen a, hasot a sotlut tho ngai ji'a. Ilah doh
ding tieng jong leh tha sen kit ji ngai ah ahi. Langkhat a ihetlut kalse chu
ama macham a pot ji lou ah ahitai.
Midrash P'sikta Zutra, Parashat Terumah a Khazal
hon aseinauva thingkuong pohna a kimang thingjawl ho'a kuon a hi kihilna phatah
mudoh thei aum in ahi atiuve. Thusompeh kisutna suongpheng kikoina thingkuong –
Aron Ha'brith in Torah avetsah a, chuleh hiche thingkuong pohna a thingjawl
teni akiman bang'a koi hileh hiche leiset a Torah jil ho kithopi a chu hiche
thingjawl toh thakhat hiuva ahi. Chukit leh hiche thingjawl teni hi sana a
kituom uva ahiuvin. Chuma bang'a chu koi hileh Torah jilho kithopi jing ah chun
chuche anatoh phat u leh athilpha bol jaal uva ahung lhung ding Olam Haba tieng
chanmun amu diuva ahi.
Hijieng jong leh thingjawl pahi ivet leh Aron
Ha'brith a chun detchet in abeh chah kit po'n, baicha khen a sadoh thei ahilou
vang chu tol lele thei ahikit lhon in ahi. Chule thingkuong pa toh apohna
thingjawl pa kikhetna kit khat chu Torah in Aron Ha'brith pa chu sana-thiengset
a natuom diu ti'n asei in, hinlah apohna a kimang thingjawl pa ahileh vang
Torah in sana a natuom diu ahi ati vang in sana-thiengsel khel khel a tuom ding
in aseipoi.
Ipi atileh thingkuong pohna a kimang thingjawl
teni chu detchet a Aron Ha'brith toh kibeh lou a ham? Chujong leh ipi ding'a
Aron Ha'brith bang'a thingjawl teni chu sana-thiengsel a kituomlou ah hintem?
Sefer Mikdash Mordechai kiti lekhabu a chun
Harav Mordechai Ilan in hiche ithudoh teniu chu adong in hiti hin hilchetna
apei : P-thien vangboh le phattheiboh na jaal in Mi khenkhat chun nei-le-gou
bulhing set le vaal set in anei uvin. Chule Torah jilho jong akithopi uvin ahi.
Athilbol uchu aloupi lheh in phachat ding'a lom ah ahinai. Hinlah hetding chu
nei-le-gou bulhingset le vaalset a nanei a, Torah jilho nakithopi thei jeh chun
kei'a ding in aphasetta'n, avaat ima aum tapoi tihin in. Nangma jieng in jong
Torah sim ding go'n lang, Mitzvat Talmud Torah akuon pampet ding go hih beh in.
Ajehchu Mitzvah lah'a athupipen chu hiche Talmud Torah pahi ahibou e.
Harav Mordechai Ilan in aseibe na ah, Aron
Ha'brith pohna a kimangcha thingjawl bang'a Torah jilho nanei-nagou in tosot
jing jieng tajong leh chun hiche hi manghil hih in – Thingjawl chu Aron
Ha'brith pohna a akiman vang in ama chu achah po'n, akitol lele thei nalai e.
Chukit leh Thingjawl chu sana a akituom vang in Aron Ha'brith bang in Sana-thiengsel
in kituom poi. Hiche ho jousen avetsah
chu ipi ham itileh Torah jilho tosot le kithopi chu iti nama in loupi hen,
thupi jieng ta jong leh Mitzvat Talmud Torah khel ding Mitzvot dang ho khatcha
aumpoi ti ahi. Thingjawl pa chu adetna ding'a ipi ngai em itileh Talmud Torah
chu ngaicha thou thou ah ahi.
SHABBATH SHALOM LEKULAM