Friday, April 1, 2022

Parashat Tazria 5782

TAZRIA, 5782

Le’ilui Nishmat Avner Ben Avraham, Khana Lhanghal Bat Sarah, Ngahlhing Bat Sarah ve’Shifra Bat Zimra. Tihyeh Nishmatam Tzrorah Bitzror Hakhayim

כֻּלּוֹ הָפַךְ לָבָן טָהוֹר הוּא

Kullo hafakh lavan tahor hu…

(Atahsa pumpi abang/akaang soh tah’a ahileh athieng a ahitai…)

~ Vayikra 13:13

Natna-hise, dammo-veiset - Mihem tahsa sukha thei le khas ve khalila that thei tamtah aum uve. Hijieng jong le Torah in chuche natna-hise tamtah holah’a chun nega tzarat bouseh hi asun in ahi. Hiche hi chutilom’a lungdon ding jong ahipo’n, ihetsa ma bang uva ajehchu nega tzarat hi thildang hilou’a lashon hara sei jeh’a kuon hung lhung natna ahijeh ahi. Chuti’a lhagao lang toh kisai natna ahitoh kilhon a hiche natna neiho hi Doctor kom’a jong ache u ngailou, Kohen khat heng’a ache’u le hun jieng a anahiye. 
Nega Tzarat toh kisai daan-le-moul tamtah aum in, aboncha kei in seithei hih jong leuhen hiche natna toh kisai’a kidang tah mai, daan-le-moul khat veu hite. Tuchung Parasha ivet’a ahileh mikhat chu tzarat avei tah’a, atahsa pumpi aboncha ahung bang/kaang soh kei’a ahitah leh amachu Kohen pa’n “athieng tai” ti’a aphon doh ding ti ahi. 
Langkhat’a tuchung Parasha ma’a imu uchu ipi ham itileh mikhat in atahsa chung mun khat tou a maha/thou-pop tobang anei’a, chuleh hichu abeh a ahung kaan tah’a ahileh Kohen pa heng’a che ding, agakivetlhah sah ding. Kohen pa’n avet’a, akaanglai mun chu avun dangho sang’a athuhlut tah’a ahileh amanu/amapa chu tzarat vei’a ahita’n, abuoh’a aphon doh ding a ahitai. 
Ahileh hilai mun’a lungdon umtah chu atahsa mun khattou a nega tzarat nei’a chu abuoh a ahitah leh iti dan’a atahsa pumpi nega tzarat in atuom pa/nu chu thieng thei kit a hintem? Atahsa pumpi nega tzarat in atuom a chu adangho sang in jong buoh jo cheh leh kilom a hilou ham?
Hichu khat hitaleh. Gemara Masechet Sanhedrin 97a ivet leh Khazal ho’n hitin asei uve: Lenggam jouse’n P-thien ahin pomlou uva, a daan-thupeh ho kalna’a vai ahin hop tieng uleh David chapa chu hung pan ding a ahi. Hichu hoi’a kisun em?  “Kullo hafakh lavan tahor hu” a kuon kijildoh a ahi. Ahileh Mashiach hung ding toh Nega Tzarat chun ipi kimatna anei lhon’a Khazal ho’n hiche teni hi ahung seimat uva hintem? 
Tuchung Parasha (Vayikra 13:2) ivet leh hitin akisun e: Adam ki ihyeh be’or besaro se’et o’safakhat o’vaheret vehaya ve’or besaro lenega tzarat…Hiche pasuk hin Tzarat hung kipatdan asut a ahi; se’et chu atahsa abeh’a pom kiseina hi’a, Safakhat ahileh atahsa mun khattou atumbeleh a sanlha jieng kiseina hi’a, chule Baheret itileh atahsa/avun beh khattou a color hung kikhel kiseina ahiye. Hiche ho’a hi hung kipan a chujou le Tzarat chu hung sudoh ji’a ahiuve.
Midrash Vayikra Rabbah a Khazal ho’n hiche pasuk toh kisai’a drash apehnauva Se’et chu Babel kiseina ahi atiuvin; Safakhat ahileh Medes (Medo-Persia) kiseina hi’a; Baheret ahileh Greek te kiseina hi’a; Chuleh achaina’a tu’a kisei ho sese hi ahung kaang tah uva ahileh nega tzarat hiji a ahita’n hichu Edom kiseina ahi atiuve. 
Maharsha in hilai Midrash a Khazal ho pansan a hilchetna apehna a hitin asei e. Vun chung’a um akaang lai in mikhat chu Nega Tzarat aso bang’a hiche hin Edom lenggam toh kisai bohna – eima deidan-dan a chon a P-thien doumah bol chu avetsah a ahiye. Mikhat vun’a hiche akaang lai chu ahung um tieng, amachu buoh’a ngahmun polang’a akikoidoh ji bang’a hichun Edom lenggam nuoi’a Am Israel te galut a aum diu avetsah a ahi. Chuta hiche angou lai chu ahung machal jing’a, tichu Edom lenggam bohna chu amachal jing’a achaina a apumpi’a ahung kaan lhah sohkei tieng, Tzarat veipa/veinu athien’a, ngahmun a ahung kilekit bang’a Am Israel te jong P-thien in huhhingna chu ahin solpeh diuva ahi. 
Khatam Sofer in aseina a chuta lenggam chu setna lang’a ahung machal jing’a, miphalou ho alet cheh-cheh tieng uleh yemot hamashiach nai’a tina ahitai. Am Israel te’n Torah anungsun uva, P-thien thupeh ho’a kuon apaampet tieng uleh ahung kisemphat kit theina ding uva P-thien in “Haman bang’a phalou Leng ahin tuhdoh” ji a, chutobang Leng phalou chun Israel te chung’a hahsat-gentheina tamtah ahin lhunsah ji’a, chu’a kuon a chu tshuva ahin nei ji uva ahiye. 
Khatam Sofer in aseibena a chuta Lenggam phalou le P-thien hephalou ahung pun jing’a lenggam jouse aboncha uva phalou ahung hisoh kei tieng uleh Am Israel te hesoh-gentheina jong akhon kheh hung hiding, hichun tshuva ahin lhut’a chu’a kuon a chu anam pumpi chu suhthieng a um ding a ahi. Chutieng hichun Mashiach Ben David  hungna ding lampi ahin suh-ong/sem ding a ahitai.
Tuchan a iseihou jouse chu Gemara Masechet Sanhedrin a Khazal ho thusei toh kisai a ahin. Langkhat a tuchung Parasha a nega tzarat toh kisai i-kushiya doh u jong tua isei u bang’a hilchet thei a ahikit e. 
Harav Shimshon Pinkus (zichrono tsaddik livrakha) in aseina a mihem khat chu athuhgimna le agentheina akhonkheh ahung hitieng P-thien in achung’a khotona ahin nei ji’n, chuma bang chun nega tzarat nei’a jong apumpi’a ahung buoh tieng Torah in “athieng a phondoh ding ahi” ti’a ahin sei a ahiye. 
Harav Shimshon Pinkus in hiche tobang daan-le-moul hi gaal-boldan toh kisa a jong mudoh thei ahiye ati. Rambam Hilkhot Melakhim Perek 6 Halakha 7 mun a hitin akisun e: Gaal nakuon uva khopi khattou lah ding nati tieng uleh khopi chu apumpi in umkuol hih uvin, hinlah khomite ho jamdohna thei ding mun ong koi peh uvin. Chuleh hiche daan pahi Sifri (Midrashei Khazal lah’a khat) a kuon Rambam in ahin lahdoh ahiye.
Ahileh hiche tobang daan hi ipi atileh Khazal ho’n ihung hil uva hintem? Ajeh khat chu jaamdohna ding lampi aumlou tieng gaalmite chun thi chan gei in pan ahin la jiuvin, kho neocha jieng jong akijoulel thei ji’n ahi. Hinlah jaamdohna thei ding mun akisem peh tieng akoi jouse’n akihinsona ding ahin kihol ji’n, gollel ding dan’a aum tieng uleh kihinsona ding in ajaam mang ji tauve. 
Langkhat a Gemara Masechet Yoma 69b mun a Khazal ho’n aseinauva miphalou rasha jieng jong achung’a hahsatna gentheina alhun a, akisuhgenthei vaal tieng chung’a kuon a khotona achung’a alhung thei ji nalai in ahi. Kohelet lekhabu ivetleh Shlomo Hamelekh in hitin asei e,”Ha’El-kim yevakesh eth nirdaf”(Eipao’a sei ding hileh” del’a um a hahsa-genthei hochu P-thien in ahol e” – Kohelet 3:15. Nirdaf iti tieng mikhat tha ding’a kidal a jam tina jong ahi; Rashi in hiche pasuk ahilchetna a P-thien midal’a pang pa chu gotna apeh tei ding ti’n asei e. ).  
Harav Shimshon Pinkus in aseina a Rambam Halakha a kisei gaalmite kho i-um tieng ajamdohna diu mun ot ding kiti jong chu ajeh adang ahipo’n chutobang’a akibol lou tieng khosung’a um miho chu Nirdaf – mi’n tha ding’a adal le jeh’a jam toh thakhat hiuva, hitobang dinmun a chu miphalou hijieng jong leu hesoh-genthei athuh pau ahung khonkheh tieng achung uva P-thien in khotona ahin neikhah thei’a, chutieng gaal chu kilel thei a ahi ti ahi. 
Ravpa’n aseina a chuma bang’a nega tzarat vei’a jong a tzarat chu ahung machal jing’a atahsa pumpi ahung bang doh tieng ahesoh-gentheina jong chu akhon kheh ahita’n, nirdaf kisei tobang ahitah toh kilhon a P-thien in achung’a khotona anei a anatna a kuon thieng ji’a ahitai.       
SHABBATH SHALOM LEKULAM