Friday, January 3, 2020

Parashat Vayeshev

Yossi Lhungdim

Le'ilui Nishmat imenu ha'yakarah Rivkah Khongsai Bat Sarah. Tihyeh Nishmatah Tzrorah Bitzror Hakhayim
אלה תלדות יעקב יוסף
Elleh toldoth Yakov Yosef
(Hiche hohi Yakov suon-le-pah ho ahiuve, Yosef…)~ Bereshit 37:2

Parasha masapa, Parashat Vayishlakh chu ivet a ahileh Esav suon-le-pah ho ah akichai in. Tuchung Parasha ahileh Yakov Avinu Canaan gam a achen thu le Yakov Avinu suon-le-pah ho thu in akipan hinlah achapate 12 holah'a khat – ipu u Yosef bou chu Torah in aminphah in ahi.
Ahileh ipi ham Parashat Vayishlakh kichaina le tuchung I Parasha u kipatna teni akimatna? Ihetsa ma bang uva Khazal ho'n eihil uchu Torah sung'a thil ni ahung kisutmat/kisutjom tieng hichun vetsah aneisoh kei ah ahi ti ahi. Khuti ahileh Parashat Vayishlakh kichaina le Parashat Vayeshev teni kipatna hin kimatna anei tei ding tina ahi. 
Chukit leh ipi atileh Torah chun hiche hohi Yakov suon-le-pah ho ahiuve ti'a asei a ahivang'a Yakov suon-le-pah ho mi'n guollhah sang'a Mekhirat Yosef – Yosef kijohdohna chungchang asei hintem? 
Hiche ithudoh masapau toh kisai hin Mashal mangcha'n Khazal ho'n Midrash Tankhuma ah hitin ehil uve: Pasal khat hin pat jaat khat, Ivrit a Pisthan kiti tamtah sangong-sang ho mangcha'n ahin pu in; hinlah hiche pat ahin poh hochu atam vaal jeh in akoina ding mun aneipo'n, hoi'a kikoi a ipi kilo ding ham ti'n achuti lungkham tai. Chupet chun pasal khat aheng ah ahung in hitin ahung hil e, "Ipi nalung don pi ham, meikou neo khat jieng in jong abon a agovaam lhah thei jieng ah ahi e…".
Khazal ho'n aseibe nauva Yakov Avinu jong tu'a I Mashal sei tobang chet u chu ahi e. Parashat Vayishlakh kichaina lang'a kisun Esav chate ho le suon-le-pah ho mi hat tah-tah, mithupi tah-tah – Torah in Alufei Esav ti'a aminvo hochu amu phat in alungsung ah ,"Hitobang a mihaat, gaal-hang hohi koi in iti ajo ding ham…?" ti'a agel leh P-thien ajah a ipi lunglhahdaina nanei ham, nachapa Yosef aum nai; Yosef akuon hung koudoh meisipah jieng in jong hiche Esav innsung hi agovaam jieng thei ah ahi. Thiemgao Ovadyah lekhabu (bung 1, chaang 18) a kisun bang'a "Yakov innsung chu meikou ahi'n; Yosef innsung chu meisel ahi'n; Chule Esav innsung chu changpol ahiuve."  
Hiche Midrash a Khazal ho thusei toh kisai hi saotah seibe thei ahina'n hijong leh achomlam tah in kisei leh Yakov innsung le Esav innsung teni kikah gaal a Yosef innsung poimo dan le Yosef innsung jaal a khonung tieng Yakov innsung in Esav innsung ahin jo ding chungchang ahi. 
Langkhat a hetthiem hahsa tah kit chu ipi atileh tuchung I Parasha u hi Yosef kijohdohna chungchang'a kipan ham? Parasha nukhah pa kichaina a kisei Esav innsung mi thu kisun toh Mekhirat Yosef hin ipi kimatna anei a, ipi eihilnuom uva hintem?? Khonung'a Yosef innsung jaal a Yakov Innsung in Esav innsung chu gaal a ajo ding jeh ahi itiuva ahileh ipi ding'a ipu u Yosef hesoh-genthei thohna a I Parasha u kipan a ham? 
Oznayim La'Torah in hiche ithudoh hou hi adong in, eiho jouse ding'a poimo mama jieng, akoi jouse ding'a kihilna phatah Mussar Heskel khat ihung jelut peh uvin ahi. Hichu ipi ham itileh Am Israel sung'a khat-le-khat kingailut ding, kithangthip ki-engset lou hiel'a kitohtah le kingailutah a chenkhom ding – achomlam in seileu hen Shalom le Ahavat Khinam pa poimo dan ahi.
Parashat Vayishlakh kichaina chu ivet leh Torah in Esav ji-teho, atu-achate ho chule a innsung mi ho le amaho sung'a phung lamkai, gaalhang le lengho min ahin sunlhan ahi. Chuleh Khazal ho'n asei uchu Am Israel sung'a leng aum ma, khang 8 masang a Esav innsung miho'n lenggam akitundoh uva, alah uva leng anaum ah ahitai. 
Ahileh ipi ding'a Esav innsung mi – P-thien hephalou techun ipi thilpha abol uva Israel te masang'a chu lenggam akitun doh uva, Israel te'n leng anei ma u, khang 8 masang'a Leng anakitundoh uva hitan tem? 
Oznayim La'Torah in aseina ah ajehchu Yakov Avinu chapate kah'a kingailutna pa alhahsam jeh ahi. Esav innsung chu ahileh phamo lheh jieng jong leu amaho kikah a chu Shalom um a ahi e. Yakov Avinu bang'a Esav jieng in jong ji ijat ham ananei ah ahinai; Hinlah amaho chu nusung khat a kuon ahilou vang uvin akingailu uvin, akithutoh uvin, alah uva lamkai ding kilungtoh tah in akilhendoh thei uve. Langkhat a Yakov Avinu innsung (achapa teho kiseina) ahileh vang khat-le-khat kah'a kingailutna ana umpoi.
Hiche chu hoi'a kuon mudoh thei em itileh tuchung I Parasha u kipatna – Mekhirat Yosef a kuon kichehtah a mudoh thei ahi. Parasha masapa kichaina a Torah in Esav innsung mi le asung uva lamkai le lengho min ahin guollhah a, hiche kichai-chai a tuchung Parasha kipatna a Yosef kijohdohna thusim a ahin sut chu imadang ahipo'n, chamna le kingailutna pa manlutdan eihil nuom jeh u ahibou in ahi. Esav innsung mi'n lenggam akitundoh thu u akisei in, aban ah Yakov chapate kah'a kitomona le Yosef kijohmangna akisun e. Hichun ipi eihilnuom uvem itileh achengkhom hochu hat uhen lang, chihna le haona kilhasam hih jong leu akah uva chamna le ngailutna aumlou tieng thilpha sang in manthahna lang joh in anung ajui ji'n ahi.
Oznayim La'Torah in saotah aseibe nalai in. Ipi hileh eiho ding'a poimo dehset hochu achomlam a kahin sut hitin. Tu'n Besiyatah Dishmayah keima Khidush tamlou, kanulen Rivka Khongsai Bat Sara lhagao dopsang na ding in hin belap leng…
Khazal ho'n aseinauva tukhang'a Galut pahi Galut Edom ahin; Chuleh hiche Edom hi koima dang ahipo'n Esav ahiye. Yakov Avinu in adamsung a hahsat genthei anato jouse hin khonung a Am Israel te chung'a hung lhung Galut ho avetsah ahikit e. Chuleh hiche hahsat-genthei anato holah'a amading'a thoh-hahsa pen chu achapa Yosef anakijoh mang pa hi ahi'n. Chuna ban a hiche pahi tukhang a Galut pa Galut Edom toh kitekah kit a ahi e. 
Khazal ho'n aseibe nauva tukhang jieng in jong hiche Mekhirat Yosef pa jeh'a gotna Onesh pahi Am Israel te'n akithoh jing nalai e. Egypt gam'a sohchanna jeh jong hiche jeh ahi'n. Khonung a Rabbi Akiva jaona'a Rav 10 tah anakithat ho jong hiche Mekhirat Yosef jeh a gotna pa jeh ahi'n. Chuna ban'a Galut Edom jieng jong hi'n Mekhirat Yosef jeh'a gotna pa toh kimatna aneipeh ahi ti ahi e. Chuleh Mekhirat Yosef hung konna le hung kipatna hi thildang jeh ahipo'n, asopi te ho'n ipu u Yosef anavetda uva, anathangthip jeh u ahi. Ima jouse chamna le kingailutna – Shalom pa anaumlou jeh ahi. 
Chuti ahileh tuchan a isei hou'a kuon a mudoh thei chu Galut Edom a kuon a chamlhatna muna thei ding le Esav innsung govaam na ding'a poimo pen chu khat le khat ikingailut uva, ilah uva Ahavat Khinam pa aum a, chamna'n vai ahop chu ahi. Hiche chu ahiye "Yosef innsung chu meisel ahi'n; Chule Esav innsung chu changpol ahiuve." ti'a kisei chu.
SHABBAT SHALOM LEKULAM